Święty Władysław Węgierski,

Mirosław Szumerowski, 2024 rok

Serdeczne Bóg zapłać panu Mirosławowi za przychylenie się do mojej prośby o przedstawienie na płótnie postaci tego Świętego. Przepraszam za niską jakość zdjęcia, które zrobiłem.

***

 

 

ŚWIĘTY WŁADYSŁAW, RYCERZ-KRÓL

 

Jak podają źródła, Władysław był silnym, ogromnym mężczyzną, który "wyróżniał się spośród innych ludzi". Zachował wielką siłę fizyczną nawet w wieku około pięćdziesięciu lat. Ze względu na swoje umiejętności w walce, osobistą odwagę w walce, stopniowo stał się bardzo popularny. Rycerz-król nazywany jest również atletą Boga ze względu na swoje wybitne zdolności fizyczne. Oprócz doskonałych cnót wojskowych, biskup Hartvik już w czasach Kalmana Konyvesa pisał z uznaniem o moralności, cnotliwości i głębokiej religijności Laszlo.

Decydujący impuls do rozwoju średniowiecznego kultu Władysława dał król Aleksander III. Nadał go Bela III, który w czerwcu 1192 roku został królem Węgier. [Papież Celestyn] kanonizował Władysława I. W rezultacie rodząca się węgierska kultura rycerska i styl życia uważały go za wzór do naśladowania. Karol Robert i Ludwik I złożyli hołd królowi-rycerzowi. Ludwik Wielki wybił wizerunek Władysława na rewersie swojego złotego florena, co pozostało obowiązkową tradycją w mennicach królewskich aż do końca XV wieku. W czasach królowej Marii, córki Ludwika I, popiersie Władysława pojawiło się na pieczęci majestatu jako symbol sprawiedliwego monarchy. Król Zygmunt Luksemburczyk odwiedził Waradyn, aby zobaczyć grób i relikwię Władysława, a zgodnie z jego życzeniem został pochowany obok Władysława po jego śmierci. Władysław I został pochowany najpierw w Somogyvárze, ale później – przypuszczalnie w 1106 roku, według innych źródeł po 1113 roku – jego ciało przewieziono do Oradei i tam pochowano. Grób w Waradynie stał się cudownym miejscem pielgrzymek. Do początku XV wieku, oprócz rogu i topora, w katedrze w Waradynie przechowywano jego popiersie (herma) z relikwiarzem głowy, na które przysięgę składali uczestnicy wyroków sądowych i arystokratyczni spiskowcy. Pierwotna herma została zniszczona na początku XV wieku, na jej miejscu powstała nowa, która obecnie zachowała się w bazylice w Gyor. Kult Władysława, który pomógł swemu ludowi w zwycięstwie, był kontynuowany w późniejszych wiekach. W trudnych czasach wojny lud liczył na pomoc króla Władysława; Węgierscy żołnierze rzucili się na Turków, wykrzykując imię Władysław. Ze względu na jego zdolności fizyczne i psychiczne Kościół rzymskokatolicki czci go również jako cudownego świętego wojownika, oprócz tego, że był odnoszącym sukcesy władcą państwowym w historii Węgier, który twardą ręką skonsolidował osłabione państwo, a z drugiej strony obronił swój kraj przed niemiecką ekspansją, lennem papieskim i spustoszeniem koczowniczy ch ludów na Wschodzie oraz zapewnił istnienie niepodległego państwa węgierskiego. Zawsze stawał się ideałem przywódcy bogatego w cnoty i [skutecznego] przez wieki w swoich działaniach.

 

Ważniejsze lata

1048 – Powrót z Polski

1077 – wstąpił na tron i opublikował pierwszą część Kodeksu III.

1081 – Salomon zrzekł się swoich praw i zwrócił regalia koronacyjne.

1082 – Salomon został aresztowany i uwięziony.

1083 – pierwsi święci na Węgrzech zostali kanonizowani, a Salomon uwolniony.

1085 – Odparcie ataku Kumanów na kraj.

1092 – Opublikował Kodeks I, zbiór decyzji soboru szabolcskiego.

1092 – po śmierci w 1089 r. w Chorwacji przez żonę Helenę uznano prawo sukcesji chorwackiego króla Dmitra Zwonimira.

1093 – Prowadził w Polsce kampanię na rzecz księcia Władysław Hermana.

1093 – wezwał go do domu i wyznaczył Kalmana Konywesa na swojego następcę. Założył biskupstwo w Zagrzebiu.

1095 – rozpoczął kampanię przeciwko królowi Czech. Zachorował i zmarł w pobliżu granicy czesko-węgierskiej. (Według Kroniki Obrazkowej król zmarł w Nitrze, ale także w Zwoleniu, np. w ich zamku Pusztavár.)

• 1091 - wniósł o uznanie jego prawa do dziedziczenia w Chorwacji. Pokonał Kunów, którzy najechali kraj pod Timis i Orsową.

  Założył opactwo Somogy.

Dziedzictwo

Zasługi Władysława w umacnianiu chrześcijańskiego królestwa Węgier są uznawane zarówno przez historyków, jak i biografów świętych. Kroniki podkreślały własność idoneitas, sugerując osobistą przydatność do rządzenia, ponieważ jej legitymizacja była kwestionowana. Kronika obrazkowa mówi również, że Laszlo wiedział, że prawo jest po stronie Salomona, a on miał tylko siłę.

Po pokonaniu Besenysów i Kunów koczownicy stepowi najechali Węgry dopiero w 1241 roku, aż do najazdu mongolskiego. Według Gyuli Krisyo to właśnie za panowania Laszlo Szeklerzy zaczęli osiedlać się na wschodniej granicy Węgier. Historię Węgier i Chorwacji połączył król Władysław, a związek ten trwał do 1918 roku. Krok ten ugruntował pozycję Węgier w Europie Środkowej na wieki. Za czasów późniejszych królów węgierskich stało się zwyczajem, że nowo koronowany monarcha pielgrzymował do Waradynu, do grobu króla Władysława. Król Ludwik Wielki szczególnie szanował króla Władysława.

Według Galla Anonima, Węgry nigdy nie miały tak wielkiego króla, a kraj nigdy później nie wydał tak dobrych i pięknych owoców.

Relikwie

Z kanonizowanym królem związanych jest kilka relikwii i artefaktów. Przykładami są: jego herma z kością czaszki, jego relikwia z kością szczęki, jego relikwia z kością prawego ramienia, jego relikwia z kością lewego ramienia, inne kości umieszczone w ozdobnej kamiennej trumnie (...) ze zdejmowanym wiekiem, jego złoty łańcuszek z relikwią, jego złoty pierścień ozdobiony wydłużonym kamieniem szafirowym, jego całun pogrzebowy, w którym złożono jego szczątki podczas kanonizacji, jego obosieczna siekiera i srebrny róg.

Jego najbardziej znanymi relikwiami są srebrny uchwyt w kształcie popiersia z czaszką, który od 1861 roku znajduje się w kaplicy Hédervára w bazylice w Gyor. W 2022 roku naukowcy z Uniwersytetu w Segedynie wykorzystali metody archeogenetyczne do identyfikacji szczątków króla Władysława I na podstawie próbki DNA króla Beli III.

W Oradei srebrną hermę wykonaną z kości potylicznej można zobaczyć w katedrze rzymskokatolickiej, natomiast jej prawa ręka zachowała się w klasztorze franciszkanów w Dubrowniku.

 

PAMIĘĆ

 

Gabor Klaniczay podkreśla, że Władysław dobrze żył zgodnie z ideałem rycerza-króla swoich czasów. Za panowania Kálmána Könyvesa biskup Hartvik wychwalał jego cnoty i charakter. Gesta Ladislai regis zostało napisane za panowania Kálmána Könyvesa i zawiera rozdziały z życia Laszlo. Zachował się w kronikach z XIV wieku. Zawiera pięć historii, o których nie wspomina oficjalna legenda.

 

Zabytki

Jego pierwszy pozłacany posąg konny został wzniesiony przed katedrą Najświętszej Marii Panny w 1390 roku. Wzniesiono go 20 maja w obecności pary królewskiej: Marii i Zygmunta. Posąg został wykonany przez braci z Kluż na polecenie Janosa Czudara, biskupa Waradynu. Turcy zniszczyli go wraz z innymi posągami w 1660 roku po zdobyciu zamku 28 sierpnia, jak opisuje Evlia Cselebi. Jednak według ostatnich badań posąg został prawdopodobnie przetransportowany w celu przetopienia, a wioząca go turecka galera zatonęła na Dunaju.

Dwa posągi upamiętniające króla św. Władysława w Oradei: jeden stoi przed wejściem do katedry rzymskokatolickiej, pełnowymiarowy posąg św. Władysława (wykonany przez budapesztańskiego rzeźbiarza Istvana Totha), a drugi to popiersie hermy, które jest przechowywane w katedrze, wraz z relikwią czaszki (fragment kości czaszki króla) (dzieło budapeszteńskiego złotnika Fülöpa Linka). Oba dzieła zostały napisane w 1892 roku, ta ostatnia na prośbę dr Lorinca Schlaucha, ówczesnego kardynała Waradyna.

Na działce rybackiej zachował się również posąg, który jest patronem (i postacią herbową) osady. Co roku 27 czerwca, w Dzień Laszlo, odbywa się [uroczystość].

Ferenc Lebo wykonał posąg św. Władysława na dwumetrowym kamiennym postumencie w zamku w Győr, który jest zawsze wieńcem w święto św. Władysława, a herma św. Władysława jest przechowywana w bazylice w Győr, która jest noszona po centrum miasta podczas procesji w Gyor.

Rzeźbiarz Ferenc Lebo wykonał naturalnej wielkości posągi dla Mosonmagyaróvár i miejsca pamięci Somogyvár, na cześć króla-rycerza. Popiersie László I w parku Prohászka w Székesfehérvár zostało wykonane przez Laszlo Schwalma w 1995 roku z okazji koronacji króla w Fehérvár i kanonizacji św. Stefana w Fehervarze.

W 2014 roku złotnik Mihaly Balogh wykonał ósmą tablicę pamiątkową Galerii Króla, tablicę pamiątkową św. Władysława, znajdującą się na terenie Bazyliki Wniebowzięcia NMP w Székesfehérvár, na Miejscu Pamięci Narodowej.

 

Legendy

Folklor łączy kilka tradycji z jego młodością. Według jednej z nich, w Székesfehérvár, kiedy odbywał się festiwal ludowy, koń galopował między zgromadzonymi mieszkańcami Vigadó. Młody książę Władysław, który widział wiwatujący lud, skoczył naprzód i chwyciwszy grzywę pędzącego konia, wskoczył na niego i walczył z nim, aż się zmęczył i okiełznał. Według innej, która również miała miejsce w Székesfehérvár, kiedy król Béla zwołał parlament po swojej koronacji. Na spotkanie przyszło wiele osób, a w tłumie były osoby, które chciały przywrócić starą religię pogańską, na czele z synem Vaty, Janem. Domagali się przywrócenia wiary pogańskiej i zniszczenia kościołów chrześcijańskich. Bela poprosił o trzy dni do namysłu i według rege'a, w tym czasie Władysław popędził na szybkim rumaku, aby zwerbować uzbrojonych ludzi z pobliskich hrabstw. Gdy przybyli, żołnierze na zamku, pod dowództwem króla, również wybiegli, a poganie zostali zmiażdżeni.

Święty król pomagał swemu ukochanemu ludowi nie tylko za życia, ale także, według innych legend, po śmierci. 200 lat po pogrzebie króla Władysława straszliwa horda tatarska zaatakowała Kraj Szeklerów. Wtedy zdesperowany wódz Szeklerów zwrócił się o pomoc do zmarłego króla-rycerza; A w ogniu bitwy pojawił się potężny dzielny [król].

Pieśń o królu Świętym Władysławie napisana około 1500 roku - fragment:

 

Bądź łaskawy, święty Władysławie!

Słodka ochrona Węgier,

drogocenne perły wśród świętych mew,

Jasna gwiazda wśród gwiazd.

Tyś jest sługą Trójcy Świętej,

(...) Idący śladami Chrystusa,

Ty, czyste naczynie Ducha Świętego,

Wybrany dzielny z Mary Siz.

Życie świętego króla zostało uwiecznione w wielu legendach. Ten krąg legend, wywodzący się z Węgier, przetrwał w naszych kościołach przez całe średniowieczne Węgry. Na przykład freski w Szekalyderzsi, kościele unitariańskim w Homorod i kościele rzymskokatolickim w Gelence.

Przez wieki legendy ludowe, pieśni heroiczne, hymny, malowidła ścienne i modlitewniki były tematem pojedynku Władysława z dzielnymi Kunami w bitwie pod wzgórzem Kerlés. Salomon, Geza i Władysław walczyli razem [przeciwko] Pieczyngom lub Turkom Oguzyjskimi, którzy pustoszyli wschodnie części kraju. Pojedynek nabrał symbolicznego znaczenia: zwycięstwo Władysława nad wojownikiem „Kuns” symbolizowało triumf chrześcijaństwa nad barbarzyńskim pogaństwem. Według Gyuli Laszlo historia ta ma pochodzenie pogańskie; Przedstawia walkę światła z ciemnością. Według Kroniki Obrazkowej:

Wreszcie książę święty Władysław ujrzał poganina niosącego na grzbiecie konia piękną węgierską dziewczynę, a książę święty Władysław, sądząc, że jest córką biskupa Waradynu, i chociaż był ciężko ranny, natychmiast zaczął ich gonić na swoim koniu, którego nazwał Kątem. A kiedy już miał go dosięgnąć, by dźgnąć go włócznią, nie był w stanie tego uczynić, gdyż ani jego koń nie biegł szybciej, ani koń nie pozostawał w tyle, lecz zawsze znajdował się na wyciągnięcie ręki między włócznią a plecami Kuna. Książę święty Władysław zawołał i rzekł do dziewczyny: "Moja piękna siostro, chwyć Kuna za pas i rzuć się na ziemię!". Zrobiła to. A kiedy książę święty Władysław miał z bliska dźgnąć włócznią leżącego na ziemi mężczyznę, ponieważ chciał go zabić, błagała go, aby go nie zabijał, ale pozwolił mu odejść. To pokazuje, że w kobietach nie ma lojalności, ponieważ chciał ją uwolnić z miłości. A święty książę walczył z nim przez długi czas, a po przecięciu ścięgien zabił go. Ale ta dziewczyna nie była córką biskupa.

Chociaż w historii występuje wojownik Kun, król Władysław raczej nie mógł walczyć z Kunami, wróg był bardziej Uzusem.

Jego oficjalna legenda powstała po 1204 roku, A to przypisuje mu wiele cudów.

Wśród cudownych wydarzeń związanych z życiem Władysław jest zjawisko "lewitacji". Kiedy jeden z jego popleczników zauważył go podczas modlitwy w kościele w Oradei, zobaczył, że król uniósł się nad ziemią. Lud wiedział też, że Władysław swoją modlitwą zaklinał przed swym głodującym wojskiem stada żubrów i jeleni i że włócznią, jak Mojżesz na pustyni, czerpał wodę ze skały dla spragnionych. Węgierska nazwa Gentiana cruciata wynika z faktu, że według legendy, gdy wśród żołnierzy w obozie wybuchła zaraza, król błagał Boga. W nocy we śnie pojawił się anioł, który kazał mu wyjść z namiotu i wystrzelić strzałę bez celowania. Strzała przebiła goryczkę, z której sporządzano maść, a to ratowało ludzi od śmierci.

Patron

Według Thomasa Spalato Papież Innocenty III wspomniał, że król Władysław powinien zostać [włączony w poczet] świętych, ale nie jest to wiarygodne, ponieważ w tym czasie król Władysław III powinien zostać wprowadzony do grona świętych. Gdy Celestyn był papieżem zachowane pisma jego autora nie wspominają o kanonizacji króla Władysława, co czyni prawdopodobnym, że odbyła się ona bez jego zgody.

W czasach Stefana II grób króla Władysława w Waradynie był miejscem wyroków Bożych, ale być może był czczony wcześniej. Święci III. Święcenia kapłańskie przyjął z rąk Béli 27 czerwca 1192 roku. Bela był wcześniej następcą tronu na dworze bizantyjskim, gdzie córka króla Władysława była czczona jako święta. Według Varadinense z niemal współczesnego Regestrum, Tekus, syn sługi Denisa, otworzył grobowiec po jego wyzwoleniu. Prawa ręka i część głowy Laszlo były w tak dobrym stanie, że można je było przechowywać jako relikwie. Relikwiarz jego głowy wykonany w XV wieku znajduje się w katedrze w Győr.

Święty Władysław Węgierski jest patronem węgierskich żołnierzy i Szeklerów. Według późnośredniowiecznej legendy poprowadził wojska Szeklerów przeciwko Tatarom, którzy najechali w 1345 roku. Wzywano go również w czasach zarazy. Święty Władysław jest patronem diecezji Debreczyn-Nyíregyháza i Siedmiogrodu. Od czasu nowelizacji ustawy o Straży Cywilnej przyjętej 16 maja 2011 r. św. Władysław jest patronem straży obywatelskiej na Węgrzech. Często przedstawiany jest jako dojrzały mężczyzna z królewską koroną i długim mieczem. Przedstawiany jest również jako klęczący przed jeleniem lub w towarzystwie dwóch aniołów.

Mieszkańcy Oradei nadal co roku w piątą niedzielę po Wielkanocy o godz. 11.00 w katedrze w Oradei odprawiają wielkie uroczystości ku czci św. Władysława. W tym czasie popiersie króla Władysława eksponowane jest w ołtarzu głównym katedry. Po ceremonii można obejrzeć relikwiarz rydwanu (...), w którym znajduje się kość czaszki św. Władysława. Wielu pielgrzymów składa hołd świętemu królowi.

Wieś w komitacie Baranya nosi nazwę Szentlaszlo [tzn. świętego Władysława] od patrona kościoła. Kościół katolicki w Sárvár również [jest pod wezwaniem] św. Władysława.

Osady noszące jego imię

W Kotlinie Karpackiej pamięć o św. Władysławie zachowały się pod nazwami kilku miejscowości:

Węgry

• Búsliderentlászló, Pusztaszentlászló i Zalaszentlászló w komitatach Zala,

• Szentlászló w okręgu Baranya,

• Bakonyszentlászló w komitacie Győr-Moson-Sopron,

• Pilisszentlászló i Vácszentlászló w komitacie Peszt,

• Mátraszentlászló w okręgu Heves,

• Jászszentlászló Bács-Kiskun county,

• Bükkszentlászló okręgu Borsod-Abaúj-Zemplén, który obecnie jest częścią Miszkolca

• Bishopszentlászló w okręgu Baranya, należącym do Longhetény;

   

  ponadto:

   

Chorwacja

• Szentlászló

   

Rumunia

• Homorodszentlászló w okręgu Harghita

• Kisszentlászló i Nyárádszentlászló okręgu Mureș

• Laszlovára w okręgu Caras-Severin

• Tordaszentlászló w okręgu Kluż

• Szászszentlászló w okręgu sybińskim

   

Słowenia

• Szécsiszentlászló

   

W Kotlinie Karpackiej postać św. Władysława została uwieczniona w imionach, freskach, posągach i ołtarzach kościołów kilku innych miejscowości. Przykłady:

• Kopalnia Abrud

• Gliniany sierżant

• Roşia Montană

• Zalatna

• Węgierskitak

• Alba Iulia

• Kubek

• Gliniana wioska

• Sajószentkirály

• Jászszentandrás

Instytucje nazwane jego imieniem

Szkoły średnie

• Szkoła średnia Szent László w Kőbánya, Budapeszt

• Liceum Handlowe i Liceum Ekonomiczne im. Szenta László, Mezőkövesd

• Liceum Szent László i Dom Studencki, Szob

• Katolickie Liceum Ogólnokształcące Szent László, Liceum Zawodowe, Szkoła Podstawowa, Internat i Przedszkole, Kisvárda

• Colegio San Ladislao, Buenos Aires, Argentyna

• Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. św. Władysława, Oradea

• Greckokatolicka szkoła średnia im. Szenta László, medyczne liceum zawodowe, Debreczyn

Szkoły podstawowe

• Szkoła Podstawowa i Przedszkole Szent László, Bakonyszentlászló

• Szkoła Podstawowa i Przedszkole przy ulicy Szent László, Békéscsaba

• Stolica Budapesztu X. dzielnica Kőbánya Gmina Szent László Szkoła Podstawowa w Budapeszcie

• Szkoła Podstawowa Szent László, Jászszentlászló

• Szkoła Podstawowa i Służba Wychowawcza Szent László, Mogyorod

• Katolicka Szkoła Podstawowa Szent László, Sárvár

• Szkoła Podstawowa Türje Szent László Türje

Inne instytucje

• Szpital Szent László, Budapeszt

• Ogólne Centrum Kultury Szent László, Baja

• Przedszkole regionalne Szent László, Martonvásár

Inne

W pobliżu Toraszentlaszlo znajduje się duża ilość [monet] św. Władysława. Według legendy są to złote monety zamienione w kamień w wyniku modlitwy św. Władysława. Jednak według paleontologii monety św. Władysława są pozostałościami po żyjących niegdyś nummulitach, czyli skamieniałościach.

Sekretariat Stanu ds. Polityki Narodowej ogłosił rok 2017 Rokiem Pamięci o świętym Władysławie z okazji 940. rocznicy wstąpienia Rycerza-Króla na tron i 825. rocznicy jego kanonizacji.

W 2000 r. został zainicjowany przez Fundację Juliana w Rumunii i wspierany przez Stowarzyszenie Węgrów Szeklerów w celu zorganizowania tzw. spotkań „Drzewa Lamy” ku czci św. Władysława. Pierwotnie Szeklerzy sygnalizowali sobie nawzajem niebezpieczeństwo podczas najazdów tatarskich za pomocą drzew wznoszonych na szczytach wzgórz, nazwa ma nawiązywać do ochrony języka rozproszonych Węgrów.

https://hu.wikipedia.org/wiki/I._L%C3%A1szl%C3%B3_magyar_kir%C3%A1ly

Koniec części 2.

C.d.n.

 

 

---

tagi: św. władysław węgierski 

	Trzy-Krainy
	29 lutego 2024 20:51

6     295    6 zaloguj sie by polubić